Ponadczasowa wartość klocków i zabaw konstrukcyjnych

Zabawa to podstawowa forma aktywności dziecka. W zabawie  poznaje ono otaczający świat, rozwija swoje zainteresowania, pasje, zdolności. Bawiąc się ćwiczy spostrzegawczość, pamięć, uwagę, doskonali sprawność fizyczną i manualność. Zabawa to okazja, w której wchodzi  ono w role społeczne, przyswaja zasady i normy, uczy się empatii, cierpliwości, odpowiedzialności za siebie i innych. Szczególną rolę odgrywają zabawy konstrukcyjne, które silnie stymulują rozwój umysłowy dzieci. 

Wiek przedszkolny oraz młodszy szkolny to czas intensywnych zabaw konstrukcyjnych. W tym okresie dzieci nie tylko wzbogacają doświadczenia w doborze materiału konstrukcyjnego, ale również doskonalą technikę łączenia wybranych elementów w coraz bardziej skomplikowane budowle. Najpierw łączą klocki w układzie pionowym a stopniowo wraz z rozwijaniem wyobraźni przestrzennej, budują coraz bardziej złożone i skomplikowane budowle: domy, zamki, fortece, pojazdy, postacie. Z wiekiem dzieci coraz bardziej świadomie planują i szacują, co uwidacznia się w nabywanej umiejętności konstruowania według określonego wzoru. Ta sprawność przyczynia się do rozwijania analizy i syntezy w spostrzeganiu i myśleniu oraz koordynacji wzrokowo-ruchowej – niezmiernie istotnych umiejętności na progu szkolnym, kiedy  dzieci przygotowują się do nauki czytania i pisania. 

Charakterystyczną cechą zabaw z klockami w przypadku najmłodszych przedszkolaków jest szeregowanie elementów. Na tym etapie satysfakcjonujące są dla nich same działania związane z układaniem. Często maluchy nie kończą swojej budowli lub zmieniają pomysł. Twórczo realizują różnorodne koncepcje, co przynosi im wiele wewnętrznego zadowolenia i pozytywnych emocji. 

Czterolatki stopniowo zamieniają się w małych architektów. Potrafią ułożyć nie tylko proste konstrukcje, ale odwzorowują również bardziej złożone modele. Wielokrotnie efekty nie są zbytnio estetyczne, równe, poukładane. Jednak prace te są okazją do tworzenia, próbowania. Sukcesywnie ich prace z klocków zaczynają nabierać rozmiarów, bogacić się o szczegóły,  zaskakiwać nieszablonowymi rozwiązaniami. Jest to czas prób i eksperymentów. Przy tym okazja do ćwiczenia wytrwałości. 

Najstarsze przedszkolaki często łączą zabawy konstrukcyjne z tematycznymi lub naśladowczymi. Dzieci w tym wieku spostrzegają otaczający świat synkretycznie. Zatem jeżeli budują dom lub całe miasteczko to wplatają do zabawy konstrukcyjnej wątki zaobserwowane w swoim otoczeniu. Wielokrotnie przy okazji budowy powstaje opowieść o życiu prawdziwych lub wymyślonych bohaterów. Mogą nimi być same dzieci, ich rodzice, rodzeństwo, koledzy, koleżanki, nauczyciele lub inne ważne osoby. Mogą to być także postaci z bajek. Odtwarzanie różnych sytuacji w zabawach konstrukcyjnych staje się u dzieci naśladowaniem realnego życia. Dużą rolę odgrywają tu zdobywane dotychczas doświadczenia dziecięce. Bogactwo tych przeżyć wyzwala inwencję, pobudza do twórczych działań. 

Dzieci sześcioletnie, siedmioletnie i starsze nadal chętnie korzystają z klocków. Coraz lepsza sprawność manualna, rozwijające się sprawności techniczne pozwalają na budowanie skomplikowanych konstrukcji, zadań wielopoziomowych o bardzo wysokim stopniu trudności. Na tym etapie uwidaczniają się znaczne różnice indywidualne w umiejętnościach i zdolnościach architektonicznych. Do zabaw z klockami włączyć można w tym wieku zabawy dydaktyczne wspomagające w rozwijaniu umiejętności matematycznych i zdolności wizualno-przestrzennych. Różnego rodzaju zadania, jakie stawiane są przed dziećmi wspomóc mogą w kształtowaniu umiejętność szacowania, klasyfikowania, grupowania, porównywania, przeliczania. Klocki stać się mogą doskonałą pomocą metodyczną w kształtowaniu pojęcia liczby w aspekcie kardynalnym, porządkowym, miarowym. Z użyciem klocków uczyć można dzieci elementów kombinatoryki, twórczego rozwiązywania problemów, stymulować rozwój kreatywności. Na klockach możliwe jest również  przedstawianie rozmaitych sytuacji matematycznych. Dobrym pomysłem na użycie klocków jest  ilustrowanie prostych zadań.

Kontakt z klockami to szczególny dar – daje dziecku swobodę działania, stymuluje twórczą aktywność, generuje szacunek wobec zabawki, która przenosi się na cały otaczający świat. Im prostszy klocek tym większe u dzieci poczucie bezpieczeństwa, które zachęca do zabawy i ośmiela do eksperymentowania.